Uzay Biyolojisi Uygulamaları için Ay Kaşifi Aracı

LEIA, bilim insanlarının Ay ortamının insan hücrelerini nasıl etkilediğini anlamalarına yardımcı olur. Bu önemli araç, gelecekteki uzay görevlerinde astronotların güvenliği için kritik bilgiler sağlamayı hedeflemektedir.¹

LEIA Nedir?

LEIA, astronotlar için sağlık risklerini belirlemek ve azaltmak amacıyla tasarlanmış bir deney sistemidir. Bu sistem, mayaların Ay ortamına karşı biyolojik tepkisini inceleyerek, uzay ortamının canlı organizmalar üzerindeki etkilerini anlamamızı sağlar.¹

Bu araç, NASA'nın Ticari Ay Yük Hizmetleri (CLPS) aracılığıyla Ay yüzeyine gönderilecek ve orada çeşitli deneyler gerçekleştirecektir.

"Uzay Biyolojisi Uygulamaları için Ay Kaşifi Aracı" olan LEIA, kuru maya hücrelerini elektronikler arasında küçük bölmelere yerleştiren, optik ve sıcaklık kontrolü sağlayan gelişmiş bir mikroakışkan karttır. Bu teknoloji, uzay ortamında hassas biyolojik deneylerin yapılmasını mümkün kılar.^1,2

Araçlar

LEIA, Ay radyasyon ortamını karakterize etme amacıyla bir araya gelen bir dizi gelişmiş araçtan oluşur. Bu araçlar, birbirini tamamlayan sistemler olarak çalışarak kapsamlı veriler toplar.

NASA Ames'te geliştirilen "BioSensor" adlı araç, otonom sıvı tabanlı bir sistem olarak inşa edilmiştir. Bu sistem, uzay ortamında bağımsız olarak çalışabilme yeteneğine sahiptir.

LEIA Ay'a indiğinde, NASA bilim insanları BioSensor'ı mayaların büyümesine neden olacak besinler içeren bir sıvı vermeye yönlendirecek. Bu süreç, mayaların uzay ortamındaki davranışlarını gözlemlememizi sağlar.

Bir boya ile BioSensor, LED algılama sistemi kullanarak mayanın büyümesini ve metabolik aktivitesini ölçer. Bu ölçümler, radyasyonun canlı hücreler üzerindeki etkisini anlamamıza yardımcı olur.

LEIA'nın diğer iki aracı, Ay yüzeyindeki radyasyonu tespit eder ve mayanın maruz kalmasını ölçer. Bu araçlar, radyasyon seviyelerini sürekli olarak izleyerek güvenli veriler toplar.

Hava Taşıtı Radyolojik Gelişmiş Sensör Sistemi (ARES) doğrusal enerji transferi (LET) spektrometresi, yüklü parçacıkların bir detektörüdür. Bu sistem, uzay radyasyonunun farklı türlerini ayırt edebilir.

Miniatür Hızlı Nötron Detektörü (Mini-FND) nötr parçacıkları belirler. Bu araç özellikle LEIA için seçilmiştir çünkü Ay yüzeyine çarpan ve geri seken bir tür uzay radyasyonunu ölçebilir. Bu özellik, Ay yüzeyindeki radyasyon ortamını daha iyi anlamamızı sağlar.

LEIA'nın 2026'da Ay'ın Güney Kutbu'na inmesi planlanmaktadır. Bu bölge, gelecekteki insanlı Ay görevleri için potansiyel bir iniş alanı olarak değerlendirilmektedir.¹

Neden Maya?

Maya DNA'sı, hücrelerin radyasyon nedeniyle DNA onarımına nasıl bağlı olduğu dahil olmak üzere bizimkine benzerlikler gösterir. Bu benzerlik, mayaların insan hücrelerinin davranışlarını anlamak için ideal model organizmalar olmasını sağlar.

Hangi hücre süreçlerinin ve genlerin büyük roller oynadığını belirlemek için 2 farklı maya suşu kullanıldı. Bu yaklaşım, radyasyon hasarının farklı genetik arka planlardaki etkilerini karşılaştırmamıza olanak tanır.

Kullanılan maya suşlarından biri ekmek ve bira için kullanılan mayaya benzer, normal DNA onarım mekanizmalarına sahiptir. Diğeri ise DNA'sını onarmada sorunlar yaşar ve bu sayede radyasyon hasarının etkilerini daha net görebiliriz.¹

Sonuç

LEIA, uzay biyolojisi uygulamaları için özel olarak tasarlanmış gelişmiş bir Ay Keşif Aracıdır. Bu araç, gelecekteki uzay görevlerinde astronotların güvenliği için kritik bilgiler sağlamayı hedeflemektedir.

Araçlar, Ay'ın radyasyon ortamını karakterize etmeye ve buna biyolojik yanıtı incelemeye yardımcı olur. Toplanan veriler, astronot güvenliği ve uzay keşfi için yararlı bilgiler sağlar. Bu bilgiler, gelecekteki Mars görevleri ve diğer uzay araştırmaları için de değerli olacaktır.

Referanslar:

1. Uzay Biyolojisi Uygulamaları için Ay Kaşifi Aracı Nedir? — NASA. https://www.nasa.gov/centers-and-facilities/ames/what-is-the-lunar-explorer-instrument-for-space-biology-applications/.

2. Trauba, J. M. Mikroakışkan Aşırı PCR: İnce Film Tek Kullanımlıkta <1 dakika DNA Amplifikasyonu. https://www.researchgate.net/publication/317000671_Microfluidic_Extreme_PCR_1_minute_DNA_Amplification_in_a_Thin_Film_Disposable.